روانشناسی کودک چیست؟

روانشناسی کودک چیست؟

روانشناسی کودک حوزه ای است که در زمینه رشد ذهنی، هیجانی و رفتاری یک کودک کاوش می کند. این رشته سرتاسر سفر کودکان از طفولیت تا پایان نوجوانی را دنبال می کند و به مطالعه رشد شناختی و عقلی آنها می پردازد.

اهمیت درک روانشناسی کودک

سال های نخست زندگی افراد در سلامت هیجانی، اجتماعی و جسمانی آنها نقشی حیاتی دارد. این دوره اثری فراگیر بر شخصیت بزرگسالی افراد برجای می گذارد. پژوهشها نشان می دهند که سال های اولیه کودکی همچنین نقش قابل توجهی در تکامل مغز افراد ایفا می کند. اثرات تجارب اولیه یک شخص هم با والدین خود و هم با دنیای بیرونی به طور عمیقی در رشد آتی جسمانی، شناختی، هیجانی و اجتماعی او دیده می‌شود.

نکاتی برای فهم روانشناسی کودک

فهم نیازهای روان‌شناختی و روانشناسی یک کودک آسان نیست اما لازم است که این نیازها برطرف شوند. کودکان در مراحل مختلف رشدی به شیوه‌های متفاوتی عمل می کنند. مسلماً یک کودک ۵ یا ۶ ساله نسبت به یک نوجوان رفتار یکسانی ندارد.

پی بردن به و پذیرش علایق کودک، چیزهایی که او دوست ندارد و خصوصیات کلی او (خوب یا بد) کلید یک والد خوب بودن است. زمانی که شما کودکانتان را همانگونه که هستند می پذیرید، آنها احساس امنیت می کنند. در ادامه نکاتی ذکر می‌شوند که به شما در فهم دنیای کودکتان کمک خواهد کرد:

۱. مشاهده

اگر مایلید که کودکتان را بفهمید، ابتدا لازم است او را بشناسید! این کار به سادگی امکان پذیر است فقط کافیست اطراف آنها باشید و آنها را خوب مشاهده کنید. شما می توانید زمانی که کودکتان در حال بازی است، وسیله مشخصی را از شما تقاضا می کند، به شیوه معینی در موقعیت های مختلف واکنش می دهد، هنگام تعامل با دیگران و موقعیت هایی از این دست، اطلاعات بسیار با اهمیتی در مورد شخصیت کلی او به دست بیاورید.

۲.بهترین دوست فرزند خود باشید

اجازه دهید کودکتان متوجه شود که شما در تیم او هستید. هر گاه که او به شما نیاز پیدا می‌کند، می‌توانید یک گام بسوی رسیدن به این هدف بردارید. این کار باعث می‌شود که او احساس امنیت، دوست داشته شدن و خواستنی بودن کند. به او کمک کنید تا به راحتی با شما صحبت کند.

۳.زمان با کیفیتی را با او صرف کنید

تنها کنار فرزندتان بودن کافی نیست. برای اینکه او را بهتر بشناسید، فعالیت های دونفره را امتحان کنید، مانند بازی کردن، آشپزی کردن ( کودکان همیشه مشتاق کمک هستند)، تمیزکردن کابینت‌ها یا اتاق او و …

۴.به کودکتان پاداش دهید

در روانشناسی کودک ، جایزه و پاداش دادن به کودک به دنبال کارهای خوبش، عزت نفس او را تقویت می کند. با این وجود، پاداش های افراطی قابلیت ایجاد خودپسندی را دارند و پیشنهاد نمی شوند.

۵.گوش دهید

با گوش فرادادن به کودکتان می توانید او را بهتر بشناسید. این کار باعث می شود او احساس کند شما به زندگی‌اش علاقه دارید و ارتباط بین شما تقویت خواهد شد.

۶.صحبت کنید

در روانشناسی کودک ، صحبت کردن درباره چیزهایی که او به آن‌ها علاقه دارد کمک می کند تا او نیز به صحبت کردن با شما ترغیب شود. از این طریق شما می توانید آغازگر گفت و گو باشید و اطلاعات خوبی در مورد شخصیت فرزندتان به دست بیاورید.

۷.در زمان گفتگو توجه کامل داشته باشید

همیشه در زمان گفتگو با کودک تان با او ارتباط چشمی برقرار کنید. با انجام این کار مطمئن باشید که کودک تان باور میکند که شما درحال گوش دادن هستید و میفهمد که گفته هایش واقعاً برایتان اهمیت دارد.

8.احترام بگذارید

هنگامی که کودکتان در مورد مسائلی مرتبط با ناامنی، ترس ها یا هر موقعیتی که در آن خجالت زده شده با شما صحبت می کند، اصلاً به اون نخندید یا آن را به تمسخر نگیرید‌. لازم است بدانید که برای کودک و نوجوان (مخصوصاً در سنین نوجوانی) درد دل کردن و افشای خود اصلا آسان نیست. اگر کودک شما این کار را انجام می دهد، شجاعت بسیاری به خرج داده. پس این فرصت را از دست ندهید.

۹. مسائل را توضیح دهید

کودکان در حدود سن ۵ تا ۶ سالگی تقریباً از تمام قوانینی که شما ایجاد کرده‌اید یا تصمیماتی که به صلاح آنها اتخاذ می کنید، پیروی می کنند. مشکل اصلی در این زمینه با نوجوانان است. این سرکشی را به حساب دوره سنی آنان بگذارید. در چنین موقعیت هایی فقط سعی کنید توضیح دهید که چرا چنین تصمیمی گرفته اید یا کاری را به شیوه مشخصی انجام داده‌اید. در آن لحظه ممکن است که نوجوان تان از دست شما عصبانی شود اما در نهایت با گذر زمان آن ها درک خواهند کرد.

۱۰.نظر او را بپرسید

هرگاه که لازم شد نظر کودکتان را جویا شوید. انجام این کار به او احساس مهم بودن می دهد و حس خود-ارزشمندی او را تقویت می کند.

۱۱.علل پشت رفتار ها را کشف کنید

اگر کودک شما بدرفتاری یا رفتارهای منفی گرایانه نشان داد، بکوشید تا دلیل پشت پرده را درک کنید. با انجام این کار متوجه می شوید که به عنوان یک والد کجای کار اشتباه کردید و این به شما فرصتی برای ارتقای مهارت‌های فرزندپروری تان میدهد.

۱۲.علایق و بی میلی های او را بشناسید

آگاهی از چیزهایی که فرزندتان دوست دارد و چیزهایی که دوست ندارد نیز در شناخت بهتر فرزندتان به کمک شما خواهد امد.

۱۳.به او آزادی بیان بدهید

به کودک تان اجازه دهید تا به شیوه ای که می خواهد خودش را اظهار کند. از این طریق یک دید کلی درباره افکار و خواسته هایش کسب خواهید کرد.

۱۴.زیادی کنجکاو نباشید!

هر والدی مایل است بداند که چه اتفاقاتی در زندگی فرزندش جریان دارد، ان هم مخصوصاً زمانی که او به سن نوجوانی می رسد. اما بیش از حد کنجکاوی نکنید. کنجکاوی افراطی باعث می شود او احساس کند که مورد اعتماد شما نیست و این می تواند رابطه دوستانه میان شما و فرزندتان را قطع کند.

۱۵.مانند آنها فکر کنید

زمانی که با کودک تان صحبت می کنید یا باهم فعالیتی دونفره انجام می‌دهید مهم است که شبیه به او فکر کنید. این به کودکتان احساس صمیمیت می دهد.

۱۶.اجازه دهید که تصورات آنها جان بگیرند

وقتی با کودک دلبندتان قدم می زنید او را مشاهده کنید. ممکن است چیزی که فرزندتان می بیند از آنچه که شما می‌بینید کاملاً متفاوت باشد. او را از این کار منع نکنید. این به شما کمک می کند تا بینشی نسبت به دنیای درونی او پیدا کنید.

تشخیص مشکلات مربوط به رشد روانشناختی و روانشناسی کودک

والدین از یک توانایی ذاتی برخوردارند که آنها را قادر می سازد تا بدانند چه زمانی حال فرزندشان خوب نیست. حال شما به عنوان یک والد چطور می توانید به درستی تشخیص دهید که چه اتفاقی افتاده؟ بهترین کار این است که از نزدیکان فرزندتان جویا شوید.

۱.دوستان

از دوستانی که فرزندانی در سن مشابه کودک شما دارند سوال کنید تا متوجه شوید که فرزندان آنها در این سن چگونه اند؟ آیا صحبت می کنند، قادر به نوشتن هستند، می‌توانند به تنهایی غذا بخورند، از دستورالعمل ها پیروی می کنند و … . اگر فرزندتان نوجوان است می توانید از دوستانش سوال کنید که او در مدرسه چگونه است، رفتارش با همسالان چطور است و غیره.

۲.اینترنت

می توانید سوالات خود را در اینترنت جستجو کنید اما اطمینان کسب کنید که تنها به سراغ مطالب معتبر در رابطه با روانشناسی کودک می‌روید.

۳.معلم ها

در جلسات اولیا و مربیان، معلم می تواند به طور کلی نکاتی را در مورد سلامت روانی و بهزیستی کودکتان روشن سازد. شما می توانید از او بپرسید آیا متوجه تغییراتی در فرزندتان شده یا خیر.

۴. مراقبان

امروزه در بسیاری از خانواده ها که هر دو والد شاغل هستند، ضروریست که یک پرستار برای کودک استخدام شود. او تنها کسی است که بیشتر زمان ها همراه کودک است، بنابراین زمانی که احساس می کنید یک چیزی غلط است، پرستار کودک می‌تواند بهترین منبع اطلاعاتی باشد.

۵.پزشک کودک

پزشک طی ملاقات های برنامه ریزی شده ای که به منظور واکسیناسیون یا معاینات کلی با کودک دارد، به سادگی می‌تواند نواقص یا کمبود ها را شناسایی کند.

۶.روانشناسان

روانشناس کودک بهترین گزینه ای است که می‌تواند به هرگونه سوال شما در رابطه با مسائل روان شناختی و مشاوره کودک پاسخ دهد. او می‌تواند در مورد هر نوع مسائل رفتاری یا عاطفی مانند افسردگی، عزت نفس پایین، اضطراب، فوبی خاص یا انواع مختلف اختلالاتی همچون اوتیسم، بیش‌فعالی-نقص توجه و غیره در کودک به شما و فرزندتان کمک کند.

اختلالات روانشناختی و روانشناسی کودکی کدام اند؟

بسیاری از اختلالات روانپزشکی در کودکان به دلیل مولفه ژنتیک جسمانی هستند. با این وجود بسیاری از اختلالات بدون هیچگونه علت جسمانی روی میدهند. بعضی اختلالات ممکن است در سال‌های اولیه زندگی تشخیص داده شوند اما برخی دیگر تا بزرگسالی پنهان می‌مانند. در اینجا فهرستی است این اختلالات را فراهم کرده‌ایم:

۱.اختلال بیش فعالی نقص توجه (ADHD)

در ADHD کودک مشکلاتی را در متمرکزنمودن توجه ‌اش تجربه می‌کند و بیش از حد فعال است. کنترل فعالیت های او می تواند دشوار باشد.

۲.ناتوانی ذهنی (عقلی)

در این اختلال از روانشناسی کودک ، عملکرد عقلانی کودک دچار محدودیت است و او به طرز قابل توجهی در رفتارهای سازگارانه دچار استیصال می‌شود.

۳. اختلال طیف اوتیسم

این دسته اختلال رشدی بسیار جدی است که در آن کودک قادر به برقراری ارتباط و تعامل با محیط نیست. این اختلال بر سیستم عصبی و رشد کلی فرد تاثیر می گذارد.

۴.اختلال سلوک

این اختلال در طول کودکی یا نوجوانی تشخیص گذاری می‌شود. کودکان دچار اختلال سلوک مشکلات بسیاری با اطاعت از قوانین و انجام رفتارهای قابل پذیرش از نظر جامعه دارند.

۵.اختلال سازگاری

اختلال سازگاری با گروهی از علائم مانند استرس، احساس غم یا ناامیدی و نشانگان جسمانی مثل از دست دادن وزن مشخص میشود. این اختلال معمولاً به دنبال یک رویداد هیجانی جدی مانند مرگ یکی از نزدیکان، نقل مکان به خانه جدید، تغییر مدرسه و مواردی از این دست رخ می دهد.

۶.سندروم فرزندخواندگی

این اختلالی است که دربین کودکان به فرزندی پذیرفته شده شیوع دارد و به دلایل مشکلات فراوان روانی و هیجانی مانند برقراری پیوند با والدین جدید، وابستگی به مکانی که قبلاً در آن زندگی می‌کردند یا افرادی که قبلاً کنارآنها بودند رخ می دهد. این اختلال اغلب منجر به دروغگویی، دزدی و رفتارهای پرخاشگرانه نسبت به والدین جدید می‌شود.

۷.اختلال رفتار کلیشه ای

در این مورد فرد به انجام حرکات بی هدف تکراری روی می آورد‌که می‌توانند عملکرد عادی روزانه او را مختل کند. این اختلال بیشتر در کودکان مبتلا به اوتیسم، ناتوانی های عقلی یا اختلالات رشدی نمایان می شود.

۸.اسکیزوفرنی کودکی

این یک بیماری نادر اما جدی در کودکی است که در صورت بروز سبب می شود تا کودک واقعیت را بطور غیر عادی تفسیر کند. در این نوع اختلال کودک ممکن است توهم ها، هذیان ها و افکار بسیار آشفته ای را تجربه نماید و رفتارهایی از خود نشان دهد که می‌توانند زندگی روزانه او را تحت تاثیر قرار دهند.

۹.لالی انتخابی

این یک اختلال اضطرابی کودکی است و عمدتاً شامل ناتوانی کودک در صحبت کردن و ارتباط برقرار کردن در زمینه‌های اجتماعی مانند مدرسه یا هر مکانی که کودک در آن احساس امنیت و راحتی نمی‌کند، می‌شود.

۱۰.کندی سرعت شناختی

یک اختلال توجه که در آن انگار کودک در جهان متفاوتی قرار دارد و خواب آلود، بی حال و سست، کم‌فعال و سردرگم به نظر می رسد. او به آهستگی حرکت می کند و اغلب به اشیایی تصادفاً خیره می شود و مدتی طولانی در این وضعیت باقی می ماند.

۱۱. اختلال کج تنظیمی خلق اخلالگر

این یک اختلال روانی است که در کودکان و نوجوانان اتفاق می افتد. در این وضعیت کودک بی قراری مفرط، خشم و انفجارهای خلقی مکرر و شدیدی را تجربه می‌کند. که با مراجعه به یک کلینیک روانشناسی و استفاده از مشاوره نوجوانان میتوانید مشکلات مربوطه را برطرف کنید.

نمایشگر ویدیو

یک روانشناس کودک چه کمکی می‌تواند ارائه کند؟

مشاوره روانشناسی و رشد کودکی موضوعی گسترده و متنوع است برای یک فرد غیر حرفه ای پاسخ دادن به سوالات در این زمینه یا کمک به حل مشکلات رشدی روان شناختی کودک ساده نیست. در این موارد تنها یک متخصص می تواند یاری برساند. روان درمانگران کودک می توانند به شیوه های مختلفی به کمک ما بیایند. آنها برای برطرف ساختن مشکلات کودکان و خانواده، مسائل مربوط به مدرسه، مشکلات مرتبط با سلامتی و دشواری در روابط آموزش دیده اند. آنها همچنین در زمینه کمک به کودکان مبتلا به اختلالاتی مانند بیش فعالی-نقص توجه، اسکیزوفرنی، افسردگی، اضطراب، اختلالات خوردن و … تخصص دریافت کرده اند.روان درمانگران کودک همچنین برای تکامل و رشد سلامت روان کودک تلاش می‌کنند و بر رشد همه جانبه زمینه‌های شناختی، اجتماعی، هیجانی و زبانی تمرکز دارند.

کودکی دوره بسیار مهمی است. دوران بد کودکی می‌تواند اثر منفی خود را کاملا به بزرگسالی منتقل کند. بنابراین آگاهی از شخصیت کودکتان بخشی حیاتی از فرایند فرزند پروری است. تنها زمانی که فرزندتان را به خوبی بشناسید قادر خواهید بود استعدادها و نقاط قوت او را پرورش دهید، که این به نوبه خود می‌تواند شخصیتی باکفایت و سالم را برای سال های آینده به او هدیه دهد.

بهترین مرکز روانشناسی کودک در تهران

مرکز روانشناسی کودک سها ، به عنوان یکی از برترین کلینیک ها و مراکز مشاوره و روانشناسی کودک در تهران می باشد که با دارا بودن درمانگران و مشاوران مجرب ، برترین خدمات روانشناسی کودک آنلاین ، تلفنی و حضوری را انجام می دهد. انتخاب یک مرکز روانشناسی کودک در تهران همیشه یکی از دغدغه های همشهریان عزیز بوده ، از همین رو ما در مجموعه سها کلینیک بستری را برای شما عزیزان فراهم کردیم تا بتوانید از بین درمانگران مختلف ، نفر مورد انتخابی خود را انتخاب و جلسه حضوری خود را با ایشون هماهنگ کرده و از مشاوره های کودک و نوجوان ، خوب سها کلینیک استفاده کنید.

دربارۀ نویسنده

مربی اجرایی I روانشناس کودک I تعلیم دهندۀ سازمانی

من یک روانشناس کودک ، مربی و تعلیم دهنده است که از دو دهه گذشته بی وقفه در این حرفۀ مفید مشغول به کار هستم. ارزشهای من شامل ثبات، کیفیت و شفافیت است که به خوبی با حرفه ام مطابقت دارد و به من کمک می کند تا بهترینِ خود را در ارائه خدمات نمایان سازم. من به عنوان یک مربی اجرایی به مدیران سازمان ها، افراد و صاحبان مشاغل کمک می کنم که تا حد ممکن اثربخش، مولد و موفق باشند. همچنین به مراجعان یاری می رسانم تا برای شکوفایی حداکثر توانایی های شخصی و حرفه ای خود انگیزه یابند.به عنوان یک روانشناسی کودک به افراد و گروه ها در سطح سازمانی و فردی مشاوره و روان درمانی ارائه می دهم. حوزه تخصص من اختلالات و مشکلات روانی رایج از جمله اضطراب، استرس، افسردگی، دوقطبی و PTSD است. من در زمینه مدیریت سلامت روان زنان و سوگ نیز تخصص دارم.

همچنین به عنوان یک تعلیم دهندۀ سازمانی به مدیران، افراد و گروه ها آموزش می دهم تا نگرانی های رفتاری را بشناسند و مدیریت کنند، عادات سالم را برای موفقیت ایجاد کنند، برای بهبود کارایی کلی خود، مقابله با استرس، اضطراب و افسردگی بکوشند و بسیاری موارد دیگر.